Thông tin ngành Ruột Khoang

. Đặc điểm chung của ngành ruột khoang

Tổ chức cơ thể

Cơ thể dạng túi, thành cơ thể có cấu tạo 2 lớp tế bào và tầng keo, xoang tiêu hóa ở giữa thông với ngoài qua lỗ miệng. Mức độ tổ chức này tương đương giai đoạn phôi vị (lá phôi trong và lá phôi ngoài) trong phát triển phôi của động vật đa bào.

Có hai dạng hình thái – sinh thái ứng với sơ đồ cấu tạo: Dạng thủy tức thích ứng đời sống bám vào giá thể, dạng thủy mẫu thích ứng đời sống trôi nổi, di động.

Các tế bào của cơ thể bắt nguồn từ 2 lá phôi đã phân hóa theo chức năng:

- Tế bào gai: Mới gặp ở Ruột khoang, tập trung nhiều trên tua miệng.

+ Chức năng: Tấn công và tự vệ.

+ Cấu tạo: Mỗi tế bào gai có túi chứa dịch độc có bản chất là protein, khi chưa hoạt động thì có nắp đậy. Trên bờ nắp đậy có gai cảm giác. Trong túi gai có các tơ gai xếp gọn.



+ Hoạt động: Khi gai cảm giác bị kích thích (cơ học hay hoá học), nắp đậy mở ra và giải phóng tơ gai như lộn bít tất ra ngoài. Bề mặt tơ gai sau khi phóng có nhiều gai nhọn giúp cho chúng xuyên sâu và cơ thể con mồi. Mỗi tế bào gai chỉ hoạt động có một lần.



Hình 3.1. Cấu tạo và hoạt động tế bào gai của Thủy tức (theo Sunne)

- Tế bào thần kinh và tế bào cảm giác: Tế bào thần kinh có nhiều cực nối với nhau thành mạng lưới, gắn với tế bào cảm giác, rễ cơ của tế bào biểu mô cơ để hình thành cung phản xạ đơn giản giúp con vật thích ứng nhanh với sự thay đổi điều kiện sống của môi trường.

- Tế bào tuyến: Tập trung trên thành ống tiêu hóa, tiết men tiêu hóa để phân hủy con mồi nhanh chóng (Tiêu hóa ngoại bào).
- Nhiều loại tế bào còn giữ chức năng kép:
+ Tế bào mô bì cơ che chở và tế bào mô bì cơ tiêu hóa


Hình 3.2. Một số loại tế bào của Thủy tức - Nguồn: SGK Sinh học 7

+ Tế bào trung gian (tế bào mầm): Biến đổi để hình thành tế bào gai và tế bào sinh dục khi cần thiết.



Hình thành tập đoàn
- Hiện tượng hình thành tập đoàn khá phổ biến ở Ruột khoang, do quá trình sinh sản vô tính từ một cơ thể gốc đã hình thành tập đoàn. Ở Ruột khoang có thể thấy tập đoàn đơn hình hay đa hình.
- Các cơ thể trong tập đoàn ít nhiều có mối quan hệ với nhau về cấu tạo và hoạt động sống theo quá trình phân hoá về chức năng. Mở đầu là sự phân hoá thành cơ thể dinh dưỡng và sinh sản, tiếp đến thêm các cá thể có chức năng khác như phao bơi, chuông bơi, tua bắt mồi...

Các kiểu đối xứng
Cơ thể ruột khoang có các kiểu đối xứng gắn liền với lối sống và cách lấy thức ăn của từng nhóm ruột khoang:
- Đối xứng tỏa tròn là chủ yếu (đối xứng qua một trục): Trục đối xứng đi qua cực sinh dưỡng và sinh học của trứng, cực miệng và đối miệng của ấu trùng planula, ruột của con trưởng thành. Trong quá trình phát triển cá thể hoặc tiến hóa của từng nhóm, ruột khoang có xu thế giảm dần bậc đối xứng từ ∞ đến 2.
- Đối xứng hai bên (đối xứng qua một mặt phẳng): Gặp ở một số ruột khoang, phổ biến ở san hô do có sự xuất hiện các gờ cơ trên vách ngăn và các rãnh thông nước trong vùng hầu. Mặt phẳng đối xứng tương đồng chứa rãnh hầu, điều này thể hiện sự xuất hiện đối xứng hai bên trên nền đối xứng tỏa tròn ở san hô là một chiều hướng tiến hóa chung cho lớp.