Tìm Hieu Sinh Hoc Plus
Bạn có muốn phản ứng với tin nhắn này? Vui lòng đăng ký diễn đàn trong một vài cú nhấp chuột hoặc đăng nhập để tiếp tục.

Thông Tin Ngành Chân Khớp II

Go down

Thông Tin Ngành Chân Khớp II Empty Thông Tin Ngành Chân Khớp II

Bài gửi by Admin Sat Jun 20, 2015 6:11 pm

Sinh sản và phát triển

a. Sinh sản

Đa số côn trùng sinh sản hữu tính, đẻ trứng. Có thể đẻ 1 lần rồi chết (Phù du) hay đẻ nhiều lần. Số lượng trứng sai khác nhau tuỳ loài (họ Meloidae đẻ 6.000 trứng, ong chúa đẻ 1,5 triệu trứng, mối chúa vài chục triệu trứng...). Phương thức đẻ trứng cũng khác nhau: Đẻ từng cái hay đẻ cả cụm, trứng để trần hay có bao bọc trong kén. H́nh dạng trứng cũng rất sai khác nhau: h́nh giỏ, h́nh cầu, h́nh chai, h́nh lọ...

Ngoài ra côn trùng c̣n có các kiểu sinh sản khác nhau. Có thể thống kê được các phương thức sinh sản sau đây của côn trùng:

Hiện tượng đực cái cùng cơ thể: Có một số ít loài trên cơ thể có cả tính đực và cái như rệp bông Icerya purchasi (có tới 99% số cá thể). Trong tuyến sinh dục con cái có cả trứng và tinh trùng (một phần tế bào mặt ngoài của tuyến sinh dục phát triển thành trứng, phần tế bào phía trong h́nh thành nên tinh trùng). Sự thụ tinh đều do cá thể của cùng 1 cá thể.

Sinh sản đơn tính (trinh sản – parthenogenes): Trứng con cái đẻ ra không qua thụ tinh vẫn phát triển b́nh thường. Có thể trinh sản độc lập như ở mối có trứng không thụ tinh thành con đực, hay xen kẽ với lưỡng tính có chu kỳ như rệp muội (nhiều lần trinh sản, 1 lần lưỡng tính).

Sinh sản sâu non: Một số loài thuộc họ muỗi năn (Cecidomyiidae), Bọ chỉ hồng (Chironomidae), họ Micromatidae bộ Cánh cứng... ấu trùng có buồng trứng chín và trứng không qua thụ tinh vẫn phát dục h́nh thành nên ấu trùng mới, ấu trùng này sau đó lớn đẫy th́ đục cơ thể mẹ chui ra và tiếp tục phương thức sinh sản của con mẹ. Nhiều trường hợp có xen kẽ với sinh sản lưỡng tính, h́nh thành giai đoạn nhộng và trưởng thành.

Sinh sản đa phôi: Từ một trứng phát triển thành nhiều cá thể do giai đoạn phôi đă phân chia thành các hạch bào tử, chùm hạch bào tử và rất nhiều phôi. Số lượng phôi sai khác nhau (từ 2 – 2000 phôi). Thường gặp ở các loài ong kư sinh thuộc họ Chalcidae, Braconidae...

Sinh sản thai sinh (đẻ con): Là do trứng phát triển trong cơ thể mẹ ra ngoài dưới dạng ấu trùng. Thường gặp ở họ rệp muội (Aphidae), Ruồi Tachnidae, Ruồi nhà Muscidae...

b. Phát triển

Phát triển phôi: Tiến hành trong trứng. Trứng côn trùng là trứng trung noăn hoàng nên phân cắt bề mặt. Trong quá tŕnh phát triển phôi có h́nh thành màng ngoài và màng trong tạo thành xoang phôi che chở cho phôi khỏi bị khô và va chạm (h́nh 9.37). Đến cuối giai đoạn phôi, đă có hiện tượng phân đốt và h́nh thành phần phụ ở phần đầu và phần ngực, c̣n phần bụng chỉ là mầm phần phụ, có thể tiêu biến hay biến đổi sau này.



Phát triển hậu phôi: Có 3 kiểu phát triển hậu phôi



+ Ở côn trùng không có cánh (thấp) th́ phát triển trực tiếp, không có



biến thái. Con non chui ra khỏi vỏ trứng th́ có những nét cơ bản giống với trưởng thành, chưa có đủ số đốt bụng, sau đó lột xác sẽ hoàn thiện dần.

+ Ở côn trùng có cánh (tiến hoá cao) th́ phát triển có biến thái, nghĩa là h́nh thành ấu trùng. Trải qua thời gian phát triển tiếp theo mới h́nh thành đầy đủ các đặc điểm h́nh thái ngoài cũng như cấu tạo trong của con trưởng thành. Tuỳ theo mức độ biến thái mà chia ra: Biến thái không hoàn toàn và biến thái hoàn toàn:

Biến thái không hoàn toàn: Thường gặp ở côn trùng tiến hoá thấp như Cánh thẳng, Chuồn chuồn, Phù du, Cánh nửa, Cánh đều, Cánh da, Cánh giống... Ṿng đời có 3 pha phát triển là trứng, thiếu trùng và trưởng thành. Sâu non mới nở ra khá giống với trưởng thành và được gọi là thiếu trùng (ví dụ như chưa có cánh, chưa đủ số đốt, chưa có hệ sinh dục thứ cấp..). Sau một số lần lột xác để hoá trưởng thành

Biến thái hoàn toàn: Thường gặp ở Cánh cứng, cánh vảy, cánh Màng, Hai cánh...Ṿng đời có 4 pha phát triển là trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành. ấu trùng nở ra từ trứng khác hẳn trưởng thành về đặc điểm h́nh thái, đặc điểm sinh học. Ví dụ như ấu trùng bướm ăn lá cây, có phần phụ kiểu nghiền, c̣n bướm th́ hút mật hoa, có phần phụ miệng hút. Từ ấu trùng để đến được giai đoạn trưởng thành, ấu trùng phải lột xác nhiều lần và trải qua pha phát triển mới là nhộng

Pha ấu trùng của côn trùng biến thái hoàn toàn thường có h́nh dạng khác nhau với 3 đôi chân ngực và có thêm một số đôi chân ở phần bụng (ấu trùng Cánh vảy) hay tiêu giảm hoàn toàn (ấu trùng Hai cánh). Trên bề mặt cơ thể thường có các gai, lông và màu sắc rất khác nhau. Dựa vào h́nh dạng ngoài có thể chia thành các kiểu như sâu non dạng ḍi (Hai cánh), dạng bướm (Cánh vảy), dạng Campo (Bọ Ba đuôi), dạng bắp cày (Cà niễng, Bọ rùa), dạng Bọ hung (Bọ hung, Bọ vừng), dạng sâu non Cyclops (tương tự như giáp xác Chân kiếm). Pha nhộng của côn trùng biến thái hoàn toàn được chia là các dạng khác nhau dựa vào đặc điểm h́nh thái. Thường gặp hai dạng nhộng chính là nhộng hở và nhộng kín. Nhộng kín là có các phần phụ dính sát vào cơ thể và có một màng mỏng bao bọc bên ngoài. Nhộng hở hay nhộng tự do, các phần phụ của cơ thể nằm tự do, không d́nh sát vào cơ thể và không có màng bao bọc.



Nhộng là giai đoạn đặc trưng của biến thái hoàn toàn, đây không phải là giai đoạn tĩnh mà là sự biến đổi rất lớn. Là quá tŕnh tiêu mô của giai đoạn ấu trùng và sinh mô mới của giai đoạn trưởng thành nghĩa là xây dựng lại toàn bộ cấu trúc cơ thể của dạng trưởng thành từ các tế bào đĩa mầm. Mỗi giai đoạn phát triển của côn trùng biến thái hoàn toàn giữ một chức năng chủ yếu của loài. Ấu trùng là giai đoạn tích luỹ năng lượng nên chúng ăn rất khoẻ, tham gia tích cực vào quá tŕnh cải tạo đất hay gây hại lớn cho cây trồng. Trưởng thành là giai đoạn sinh sản, duy tŕ ṇi giống. Pha trưởng thành có nhiều đặc điểm quan trọng, có lối sống phong phú và hoạt động rất tinh tế, thích nghi với cao độ với điều kiện sống của môi trường. Đến giai đoạn trưởng thành côn trùng thường không lớn thêm, làm nhiệm vụ duy tŕ sinh sản. Trưởng thành có các đặc điểm như sau:

Hiện tượng hai h́nh (dimorphisme) hay nhiều h́nh (polymorphisme). Qua một năm côn trùng có nhiều thế hệ được h́nh thành trong các điều kiện khác nhau của môi trường sống do vậy thường có hiện tượng hai h́nh. Ví dụ ở Việt Nam bướm vàng Terias hecabe về mùa đông có có thêm vân hung đỏ ở mặt dưới cánh. Ngoài ra cách trang trí trên cánh cũng rất khác nhau ở dạng mùa hè và mùa đông. Hiện tượng nhiều h́nh là các kiểu h́nh thái trong cùng một giai đoạn phát triển và chúng có biến đổi h́nh dạng ngoài để phù hợp với chức năng. Ví dụ trong tổ mối có mối thợ, mối chúa, mối lính...

Màu sắc và h́nh dạng nguỵ trang (mimetisme) là hiện tượng phổ biến của côn trùng trưởng thành. Màu sắc nguỵ trang có thể là màu sắc tổng quát (hoà lẫn chung với màu sắc chung của môi trường) hay màu sắc đặc trưng (giống màu sắc của môi trường đến chi tiết). Ví dụ như loài bướm lá Kalina inachus phổ biến ở vùng rừng núi Hoà B́nh, Ninh B́nh, Thanh Hoá... khi đậu rất giống với chiếc lá khô. Một số loài côn trùng khác th́ có màu sắc báo hiệu hay đe doạ, các màu này rất tương phản và sặc sỡ dễ thấy. Ví dụ như vành đen trên nền đỏ của bọ rùa Coccinella repanda, màu vàng lẫn với màu đỏ và màu đen có tác dụng đe doạ rất mạnh của ong Eumenes. Nhiều loài côn trùng bắt chước h́nh dạng và màu sắc của các loài có nọc độc để bảo vệ ḿnh như bướm Trochilium apiforme mất vảy cánh và bắt chước h́nh dạng của ong Vespa crabo hay loài bướm Papilio dardanus cái mất đuôi cánh và bắt chước theo 3 loài bướm khác có khả năng miễn dịch khác (2 loài thuộc giống Amaurius và 1 loài thuộc giống Danais).



Hiện tượng đ́nh dục (diapause): Là thời kỳ tạm ngừng hoạt động và sinh trưởng của côn trùng và có thể xẩy ra bất cứ pha phát triển nào của côn trùng (trứng, ấu trùng, nhộng hay trưởng thành). Đây là một hiện tượng sinh lư b́nh thường, gắn liền với sự thay đổi điều kiện của môi trường như thiếu thức ăn, tăng hay giảm nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng. Ví dụ như ở Việt Nam kén sâu ṣi thường đ́nh dục từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, ứng với thời gian lá ṣi rụng hết, đến đầu tháng 4, lúc cây ṣi đâm lộc th́ cũng là lúc hoá trưởng thành.

Bản năng của côn trùng: Bản năng của côn trùng thực chất là một chuỗi phản xạ không điều kiện được điều khiển bởi thể nấm và rất phức tạp và tinh tế. Đặc điểm của bản năng là mang tính di truyền. Bản năng thường có tính bền vững, khó thay đổi. Như các bản năng của côn trùng như xây tổ, giao hoan, phân đàn, chăm sóc con cái, ấp trứng... Bản năng đặc biệt phát triển ở côn trùng có đời sống xă hội. Ví dụ như bản năng xây tổ phổ biến ở nhóm côn trùng Cánh màng (Hymenoptera), Cánh đều (Isoptera). Quá tŕnh xây tổ của ong rất công phu và có nhiều động tác rất "sáng tạo, chính xác và khoa học", hoặc kiến xây tổ trên mặt đất rộng tới 100m2, trông như một pháo đài hay dùng lá để khâu thành một cái tổ rất vững chắc như loài kiến Oecophylla smaragdina. Chúng sử dụng con non nhả tơ làm guồng chỉ, khâu 2 mép lá cây làm tổ. Bản năng chăm sóc con cái khá phổ biến ở côn trùng và có nhiều h́nh thức như chọn nơi đẻ trứng thích hợp, chuẩn bị sẵn thức ăn cho con non như các loài côn trùng kư sinh, ong mật dự trữ mật và phấn hoa cho con non, ṭ ṿ chuẩn bị thức ăn tươi, bọ hung chuẩn bị phân tươi trước khi đẻ trứng... Tập tính "bắt nô lệ" của kiến Polyergus ruescens được h́nh thành do kiến thợ của loài này ngoài khả năng chiến đấu th́ không biết làm ǵ khác và có thể chết đói ngay bên cạnh thức ăn. Loài kiến trồng trọt Mesor barbarus thường chọn các hạt giống tốt mang đi cất (một tổ có tới hơn nửa kilôgam hạt và và tới 35 loại hạt giống khác nhau). Các giống kiến Atta và Acromyrmex có khả năng nhân giống nấm mà chúng thích ăn và chúng có thể ǵn giữ giống này để nhân giống sau này cho thế hệ con. Giống kiến Lasius thích hút chất lỏng mà rệp cây sau khi hút và sử dụng đă thải ra (bao gồm chất đường và chất béo) nên có tập tính nuôi các loài rệp này để "vắt ḅ sữa".



Admin
Admin

Tổng số bài gửi : 37
Join date : 20/06/2015

https://sinhhocplus.forumvi.net

Về Đầu Trang Go down

Về Đầu Trang

- Similar topics

 
Permissions in this forum:
Bạn không có quyền trả lời bài viết